Pisanki i palmy wielkanocne w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu

Edyta Haratyk, pisanki, technika aplikacyjna (rdzeń sitowia, włóczka); Alina Wypchło, technika rytownicza, kroszonki opolskie; Wiesława Żytkiewicz, pisanki, technika batikowa, fot. Magdalena Lorek

Tradycyjne dekoracje świąteczne można oglądać od 19 marca do 6 kwietnia

Skąd wziął się zwyczaj malowania jaj? Jedna z legend mówi, że to święta Magdalena pięknie i bogato przyozdobiła jajka, a następnie podarowała je Herodowi, by ten ujął się za Jezusem i ocalił go od śmierci. Na ziemiach polskich jednak tradycja specjalnego traktowania jajek ma swój początek w mitologii słowiańskiej, w której były one ważnymi i mocnymi amuletami, używanymi przeciw ciemnym mocom i podstępnym demonom. Dziś jajko nie pełni już funkcji magicznych, ale nadal jest symbolem odradzającego się na wiosnę życia.

Kolorowa i ozdobna palma z kolei jest znaną w Polsce dekoracją, używaną w czasie Niedzieli Palmowej. W niej także ukrywa się jednak dużo wcześniejsza, słowiańska symbolika. Gałązka z zielonymi listkami czy kwiatami była wówczas używana w czasie wiosennych praktyk magicznych. Miała zapewnić płodność Ziemi i w rodzinie, zdrowie i pomyślność materialną. Dzisiaj na stałe wpisała się w krajobraz kultury ludowej związanej z obrzędami wielkanocnymi. W różnych miejscowościach odbywają się konkursy na najpiękniejszą czy największą wielkanocną palmę.

Wystawa w Muzeum Etnograficznym

Na ekspozycji przygotowanej przez kuratorkę Agnieszkę Szepetiuk-Barańską można zobaczyć pisanki zdobione wieloma różnymi metodami, m.in.: technikami batikową, rytowniczą i aplikacyjną, oklejane wycinankami, rdzeniem sitowia, opolskie „kroszonki” oraz te wykonane na motywach huculskich, suwalskich, opolskich czy rzeszowskich. Są też kraszanki współczesne, zawdzięczające swoją urodę fantazji twórczyń i twórców. Oprócz tego można też obejrzeć palmy, kartki świąteczne czy stroiki wykonane przez ponad czterdziestu twórczyń i twórców z Dolnego Śląska i Opolszczyzny.

<<Widzowie zobaczą cieszące się największą popularnością pisanki zdobione tradycyjnymi technikami –batikową, rytowniczą i aplikacyjną, wśród nich oklejane rdzeniem sitowia, włóczką czy miniaturowymi wycinankami z papieru. Nie zabraknie opolskich „kroszonek”, „petrykiwki”, a także wzorów krymsko-tatarskich wpisanych na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Pokazane zostaną jajka ze zdobieniami nawiązującymi do motywów huculskich, kaszubskich, suwalskich i rzeszowskich. Zaskoczeniem będą wzory wykonywane wiertłem dentystycznym czy starą techniką trawienia kwasem chlebowym lub z kiszonej kapusty. Tegoroczną ekspozycję wzbogaci prezentacja kilkunastu spektakularnych pająków wielkanocnych. Te przestrzenne konstrukcje przypominające żyrandole dawniej były najważniejszymi elementami świątecznej dekoracji wiejskich izb w całym kraju. Robiono je ze słomy, trzciny, fasoli, grochu, skrawków kolorowej bibuły, tkaniny, włóczki lub piór.

Pokazany zostanie archiwalny film z badań terenowych prowadzonych przez Muzeum Etnograficzne na Dolnym Śląsku w latach 60. minionego stulecia. Nagranie rejestruje regionalne obrzędy związane z witaniem wiosny (gaik) i pożegnaniem zimy, stąd do ekspozycji włączone zostały kukły topionej rokrocznie bogini zimy i śmierci Marzanny.

„Od blisko sześćdziesięciu lat wystawy wielkanocne we wrocławskim Muzeum Etnograficznym są ważnym doświadczeniem badawczym i antropologicznym. To niezwykła okazja do obserwowania rozwoju, kierunku zmian i artystycznych trendów tworzenia rekwizytów i ozdób wielkanocnych” – tłumaczy kuratorka Agnieszka Szepetiuk-Barańska.>>

Kiermasz wielkanocny

W sobotę 23 marca od 10.00 do 16.00 tradycyjnie odbywa się w Muzeum Etnograficznym coroczny kiermasz wielkanocny.

Można na nim zakupić różnorodne pisanki (wykonane techniką batikową, rytowniczą, aplikacyjną oraz jajka zdobione między innymi farbami, koralikami czy wiertłem dentystycznym), stroiki wielkanocne, bibułowe kwiaty, palmy plecione z suszonych i barwionych kwiatów, traw i ziół, i wiele innych świątecznych dekoracji. Kiermasz to także wyjątkowa okazja do osobistego spotkania z ich twórcami.
Wstęp na kiermasz jest wolny

Informacje o wystawie: https://mnwr.pl/pisanki-i-palmy-wielkanocne-2024/

Olga Szelc