Informacja dotycząca katastrofy ekologicznej w Odrze nie zostanie przedstawiona na posiedzeniu Sejmu

Wniosek o przedstawienie na posiedzeniu Sejmu informacji nt. „ponownie rosnącego zasolenia Odry” i wyników postępowań wyjaśniających okoliczności katastrofy ekologicznej w Odrze w sierpniu ubiegłego roku został odrzucony przez Sejmową Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

Wniosek o przedstawienie na posiedzeniu Sejmu „Informacji na temat ponownie rosnącego zasolenia Odry i jego przyczyn, a także wyników postępowań wyjaśniających okoliczności katastrofy ekologicznej na Odrze w sierpniu tego roku oraz podjętych przez rząd długofalowych działań w celu zabezpieczenia polskich rzek, w tym zapowiadanych w sierpniu 2022 roku zmian legislacyjnych dot. rewitalizacji rzek” został złożony przez Koło Parlamentarne Polska 2050.

Za odrzuceniem wniosku głosowało 13 zasiadających w komisji posłów, a 7 za jego przyjęciem.

Małgorzata Marciniewicz – Mykieta, zastępca dyrektora departamentu monitoringu środowiska GIOŚ poinformowała o dotychczasowych działaniach głównego inspektoratu ochrony środowiska w sprawie wyjaśnienia okoliczności katastrofy ekologicznej w Odrze. Podkreśliła również, że badania wód wymienionej wyżej rzeki, które były prowadzone w ostatnim czasie  „nie wykazały odchyleń od obserwowanych w ciągu ostatnich 30 lat wartości (zasolenia Odry)”.

„Duże wahania stężeń (zasolenia Odry – przyp. PAP) są obserwowane w Odrze i są one związane z warunkami hydrologicznymi, jak i charakterem zrzutów przemysłowych. Z pewnością na przebieg tego parametru w okresie od sierpnia 2022 r do stycznia 2023 r. miały wpływ warunki pogodowe – nawalne deszcze, długo utrzymujące się wysokie temperatury i niski stan wód” – stwierdziła Marciniewicz- Mykieta.

Poinformowała również, że badania prowadzone są w 20 punktach wzdłuż całego biegu Odry i kanałach oraz głównych dopływach tej rzeki. Próbki są pobierane w poniedziałki i czwartki.

„Prowadzony jest też dodatkowy program monitoringu badawczego na 23 punktach pomiarowo-kontrolnych” – dodała.

Anna Dębowiec, dyrektor departamentu inspekcji GIOŚ zaznaczyła, że wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska prowadzą „na bieżąco i nieustanie badania kontrolne firm, które w pozwoleniach wodnoprawny mają określone wartości dla substancji powodujących zasolenie wód”.

„Od sierpnia do końca roku przeprowadzono łącznie 339 takich kontroli (…) na podstawie tych kontroli nie stwierdzono, że sytuację na Odrze spowodowało działanie konkretnego, kontrolowanego zakładu” – powiedziała.

Marek Gróbarczyk, wiceminister infrastruktury przypomniał, że resort przygotował specustawę, która będzie regulować działania zmierzające do rewitalizacji Odry po ubiegłorocznej katastrofie ekologicznej.

„Ustawa czeka na wpis do prac rządu” – zaznaczył.

Przedstawiciel MI dopowiedział, że projekt ustawy dotyczy m.in. inwestycji służących rewitalizacji rzeki.

„Przyjęliśmy 53 inwestycje, które będą wymienione w ustawie – dotyczą one renaturalizacji, retencji i rewitalizacji Odry. Na ten cel przygotowaliśmy 1,2 mld zł” – stwierdził wiceminister.

Marek Gróbarczyk zwrócił uwagę, że głównym celem tych inwestycji jest modernizacja gospodarki wodno-ściekowej. W tym kontekście przytoczył m.in. budowę 18 nowych oczyszczalni ścieków oraz modernizację 118 oczyszczalni.

„W odniesieniu do miejscowości położonych w dorzeczu Odry, które nie spełniają dyrektywy ściekowej przygotowaliśmy inwestycje dotyczące budowy 2121 km nowej sieci kanalizacyjnej oraz modernizacji 236 km” – mówił.

Gróbarczyk zaznaczył też, że w nowych regulacjach wprowadzone zostaną zmiany, które obejmą system opłat za usługi wodne. Mają one „zachęcić przedsiębiorców do zmniejszenia zrzutów przede wszystkim zasolonych wód”.

„Utworzona zostanie też w strukturze Wód Polskich inspekcja wodna, która będzie miała charakter operacyjno-kontorlno-rozpoznawczy” – zauważył.

Wyjaśnił również, że nowa inspekcja zostanie podzielona na dwa obszary – Krajowego Inspektora Wodnego oraz podległych mu regionalnych inspektorów wodnych.

Pomór ryb w Odrze obserwowany był od końca lipca. Wprowadzono również zakaz wstępu do rzeki, który obejmował województwa:  zachodniopomorskie, lubuskie i dolnośląskie.

Obecność w Odrze mikroglonów Prymnesium parvum (złotych alg) została stwierdzona przez naukowców w sierpniu. Glony te są rzadko spotykane, najczęściej żyją w przybrzeżnych wodach morskich. Adaptują się również do warunkach panujących w rzekach. Spotkać je można zwłaszcza na terenach przemysłowych – występuje tam zwiększone zasolenie. Pojawiają się też w stawach hodowlanych i innych płytkich zbiornikach wodnych. Zakwit tych glonów może powodować pojawienie się toksyn zabójczych dla ryb i małży.

Andrzej Szweda – Lewandowski, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska informował pod koniec września o tym, że kontrole, które zostały dotychczas przeprowadzone nie wykazały nieprawidłowości dot. zrzutów ścieków do Odry. Wyjaśnił również, że śnięcia ryb występowały odcinkowo, a nie ciągle, co przeczy teorii zatrucia rzeki jakąś substancją.

Resort klimatu i środowiska poinformował też, że prawie 50 naukowców, którzy przygotowali wstępny raport ds. sytuacji na Odrze udowodniło, że do śnięcia ryb doprowadziła szybko działająca toksyna wytworzona przez złote algi. Śnięcia nie zostały spowodowane przez metale ciężkie, pestycydy ani substancje ropopochodne. Masowy zakwit mikroglonów został wywołany nakładającymi się na siebie czynnikami, takimi jak:

• zmiana parametrów wody, w tym wzrost zasolenia wywołany suszą hydrologiczną,
• upały podnoszące temperaturę wody do 27 stopni,
• wysokie, większe niż w ubiegłych latach, nasłonecznienie, które przyspiesza rozwój glonów.

Poinformowano, że wnioski te zostały wyciągnięte na podstawie wykonanych ponad 36 tys. badań.