Pręgierz Wrocław – widmo egzekucji w popularnym miejscu spotkań

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Dawny symbol władzy miejskiej, dziś jest znany jako jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc spotkań we Wrocławiu. Usytuowany w samym sercu miasta pomnik, to jedno z głównych miejsc, pod którym uwielbiają umawiać się zarówno mieszkańcy, jak i turyści. Nie każdy jednak pamięta, jaką tragiczną historię kryje on w sobie.

Pręgierz Wrocław – miejsce gdzie przeszłość łączy się z teraźniejszością.

Obecny pręgierz jest wierną kopią oryginału postawionego we Wrocławiu w 1492 roku. Usytuowany jest on niedaleko poprzedniego, drewnianego pręgierza pochodzącego z początku XIV wieku. Jego twórcami byli Gausky i Preusse. Paul Preusse był saksońskim architektem, murarzem i kamieniarzem, który jest autorem m. in. elewacji i wystroju południowej nawy Wrocławskiego Ratusza.

Pregierz ustawiony jest na trzystopniowym cokole. Wykonany został on z piaskowca uformowanego na kształt czworobocznego słupa podtrzymującego pięcioboczną ażurową latarnię, która wyżej przybiera formę stożka o ozdobnych krawędziach. Na szczycie latarni ujrzeć można figurkę kata z mieczem i pękiem rózg oraz metalową chorągiewkę wiatrową z wyciętą na niej literą „W”. Wspomniana, siedemdziesięcio centymetrowa figurka nazywana jest Rolandem, na cześć rycerza z „Pieśni o Rolandzie”. Dodatkowo, część słupowa pręgierza posiadała metalowe pierścienie, do których przywiązywano skazańców.

Pręgierz Wrocław – egzekucja jako oznaka prestiżu

W średniowieczu, kamienny pręgierz usytuowany w danym mieście, od razu nadawał mu prestiżu i był oznaką statusu tego miejsca. Oznaczał on, że miejscowość ta, posiadała przywileje sądowe na prawie magdeburskim. Nadawały one możliwość wykonywania przez kata kar, w tym chłosty i prawa miecza, polegającego na sądzeniu spraw zagrożonych wyrokiem śmierci. Na początku sądy odbywały się pod gołym niebem w obecności innych mieszkańców. Przez to każdy mógł zobaczyć zarówno rozprawę, jak i wykonywanie kary, którą mogła być chłosta lub ucięcie, w zależności od wagi przewinienia, rąk, włosów, nosa, uszu lub głowy, czyli dokonanie dekapitacji.

Pręgierz Wrocław – historia zabytku

Ostatnia publiczna egzekucja pod pręgierzem miała miejsce w połowie XVIII stulecia, lecz kara chłosty wykonywana była nawet prawie do końca XIX wieku. Metalowe uchwyty służące przywiązywaniu skazańców usunięto w roku 1848. Cztery lata później, w 1852 roku, podjęto próbę zniszczenia całego pręgierza, czemu gorąco sprzeciwił się król Prus Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern, który cechował się wielkim zamiłowaniem do architektury, sztuki i historii.

Na tym jednak nie koniec tej fascynującej historii, gdyż przez lata pomnik ten kilkukrotnie ulegał uszkodzeniu. 10 lutego 1925 roku, za sprawą silnego wiatru, doszło do częściowego zniszczenia pręgierza oraz strącenia figury kata. Władze miasta zleciły naprawienie szkód, rekonstrukcją figurki zajął się rzeźbiarz Reinhard Hilger, a całą konstrukcję zabytku wyremontował Karl Ulbrich. Na pamiątkę odnowienia pręgierza, w jego trzonie zamieszczono miedziany pojemnik z dokumentacją wykonanych prac.

Odnowionym pręgierzem miasto nie na cieszyło się zbyt długo, gdyż do kolejnych zniszczeń doszło podczas II wojny światowej. Miało to miejsce podczas walk o Wrocław w lutym 1945 r. Mocno zniszczony pomnik został rozebrany w kwietniu 1947 r., a jego zachowane fragmenty przeniesiono do Muzeum Architektury. Przez lata powracała sprawa jego rekonstrukcji, do której ostatecznie doszło w latach 80. XX w. Projekt zrealizowano według planów Bogdana Jackiewicza, który tworząc go posiłkował się szkicami, zdjęciami oraz dokumentacją pochodzącą z 1925 r. Pracownia Konserwacji Zabytków zakończyła prace, a do oficjalnego odsłonięcia pręgierza doszło 30 grudnia 1985 roku. Dłużej zajęło odtworzenie figurki kata, którą wzorowano na rysunkach Dürera, ponieważ dodano ją dopiero w 2002 roku. Kopii pomnika, którą możemy do dziś podziwiać przed oknami Izby Sądowej ratusza na Rynku we Wrocławiu, brakuje uchwytów do przywiązywania skazańców oraz chorągiewki wiatrowej z literą „W”.

Pręgierz Wrocław – wyrocznia moralności po latach

Wrocławski pręgierz może pochwalić się długą i fascynującą historią. Dawne miejsce kaźni cieszy się obecnie dużą popularnością zarówno wśród mieszkańców, jak i turystów przybywających do Wrocławia. Dzieje się tak, ze względu na bardzo charakterystyczny wygląd tego pomnika oraz jego lokalizację, która mieści się na wrocławskim rynku, czyli w samym centrum miasta. Jest to bardzo dobrze widoczny punkt na mapie stolicy Dolnego Śląska., dlatego nie dziwi więc fakt, że stał się on stałym miejscem spotkań ludzi we Wrocławiu.