Neony we Wrocławiu – Światła naszego miasta

Neony, mimo iż, mają już ponad 100 wciąż są w modzie, rozświetlają nie tylko bary w centrum, ale i mieszkania, kawiarnie czy sklepy. Kiedy myślimy o neonach z pewnością oczyma wyobraźni widzimy rozświetlone budynki wielkich miast, ruchliwe ulice i ogrom kolorów. Wystarczy przecież zobaczyć zdjęcia królestwa neonów –  Las Vegas.

Jednak mało kto wie, że w Polsce neony były równie popularne. Szczytowy okres ich wykorzystywania do zareklamowania się na ulicach miast przypadał w naszym kraju na lata 70 i 80 XX wieku. Świetlany okres neonowej reklamy przeminął wraz z załamaniem gospodarczym pod koniec lat 80, zastąpiono je innymi formami reklamy zewnętrznej.

Wrocław również posiadał swoje kultowe neony, przez lata rozświetlały miasto zachęcając ludzi, a to do wejścia do baru, a to do zakupów w sklepie. Część wrocławskich neonów w pewnym momencie miała dokonać swojego żywota na wysypiskach śmieci, znalazła się jednak organizacja, która uratowała świetliste elementy historii miasta. Gdzie zobaczyć można najwięcej zachowanych historycznych neonów z Wrocławia? O tym powiemy później, a teraz –  poznajmy kilka z nich.

Zobaczcie gdzie znajdziecie najsłynniejsze wrocławskie neony.

1. Uprzejmy kapelusznik – Dobry wieczór we Wrocławiu

Najsłynniejszy wrocławski neon, określany nawet symbolem miasta. Wyjątkowy w swej prostocie oraz dlatego, że nie powstał w celach reklamowych –  miał po prostu umilać przechodniom dzień.

Znajduje się na dachu budynku mieszkalnego na ulicy Piłsudskiego 110-116 we Wrocławiu. Neon przedstawia ponad dwumetrowego kapelusznika, z kwiatami w dłoni, drugą ręką uprzejmy jegomość jak na dżentelmena przystało unosi swój kapelusz witając się przyjaźnie.

Projektantem neonu był architekt –  Janusz Tarantowicz.

Neon został zbudowany i zainstalowany na dachu budynku , naprzeciwko Dworca Głównego w 1962 roku. Kapelusznik była pierwszym neonem tej wielkości w mieście.

Neon rozświetlał ulicę Piłsudskiego lat 80. XX wieku, później postanowiono zaadaptować strych budynku na lokale mieszkalne, wtedy to neon musiał zniknąć z elewacji budynku. W związku z przebudową bloku zdecydowano o przeniesieniu neonu na dach.

Naczelny Plastyk Wrocławia zatwierdził tę decyzję 16 sierpnia 1984 roku. W tym samym roku nową wersję neonu wykonał Jerzy Werszler.

Największą zmianą było przeniesienie napisu na drugą stronę postaci.

Losy starego neonu są nieznane. Nowa odsłona neonowego mężczyzny działała do początków XXI wieku.

Po reorganizacji, PKP Energetyka zdecydowała o przekazaniu go bądź likwidacji.

Nie było wtedy chętnych do przejęcia utrzymania neonu, w efekcie czego zgasł on na długie lata.

W 2009 roku stowarzyszenie miłośników neonu postanowiło odbudować zabytek, po wielu rozmowach odnowę neonu sfinansował wrocławski Aquapark, który umieścił na budynku także swój neon reklamowy.

Neon został ponownie uruchomiony 1 października 2010 roku o godzinie 20:15.

W 1976 roku ukazała się piosenka o neonie – „Neonowy Pan”, została nagrodzona w konkursie „Wrocławska Piosenka”.

W roku 2013 nową wersję piosenki nagrał wrocławski zespół Eklektik Session.

2. Świetlisty złodziej –  neonowa reklama PZU

Neon według projektu Jerzego Werszlera  pierwszy raz rozświetlił plac Kościuszki nr 1 w 1975 r. Od tamtego czasu przeszedł kilka modyfikacji, np. w 2008 roku neon rozświetlał się stopniowo –  złodziej skradał się do napisu i dopiero gdy do niego docierał, główna część neonu świeciła się na jasnoniebieski kolor.

Obecnie przedstawia napis „Ubezpiecz mieszkanie w PZU”, od którego odbijają się skradający się włamywacze.

W czerwcu 2020 roku neon został oddany do kolejnej renowacji, po około 5 miesiącach ponownie zawisł na swoim miejscu. Wrocławianie są tak przywiązani do świetlnej instalacji, że ponowne rozświetlenie neonu miało nawet swoje wydarzenie na Facebooku, wraz z transmisją na żywo.

3. Wrocław Główny

Neon rozświetlał wejście na Dworzec Główny PKP od strony ul. Piłsudskiego. Właściwie to w latach 70, budynek dworca oświetlało dwanaście neonów, miały za zadanie informować przejezdnych o tym, gdzie się znajdują.

Ogromne neony „Wrocław Główny” znajdowały się  przy wjeździe na perony po wschodniej i zachodniej stronie, świecące na różne kolory na peronach i oczywiście nad wejściami – głównym właśnie przy ul. Piłsudskiego, oraz prowadzącym przez przejście od strony ul. Suchej.

Obecnie główny neon znajduje się na ulicy Ruskiej 46 we Wrocławiu.

4. Król Lew wrocławskiego ZOO

Neon zaprojektowany przez Stanisława Chronowskiego zaświecił nad bramą wrocławskiego ZOO w 1962 roku. Niedługo potem został uszkodzony i przez przeszło trzy dekady pozostał niesprawny.

W 2009 roku odrestaurowano świetlistego złotego lwa na tle zielonego neonu z napisem ZOO i w końcu można było go znowu podziwiać. W 2015 roku.

Neon z lwem jest bardzo charakterystyczny i kojarzy się przede wszystkim z Wrocławiem. Jako jeden z trzech polskich neonów, pojawił się w filmie dokumentalnym o reklamach świetlnych, produkowanym przez BBC.

Neon możemy podziwiać na ulicy Wróblewskiego 1, we Wrocławiu.

5. Neon Akademii Sztuk Pięknych

Jeden z najnowszych neonów oświetlających Wrocław. Znajduje się na ulicy Traugutta 19/21.

Ten neon jest wyjątkowym okazem, ponieważ mocno rzuca się w oczy, mimo iż znajduje się wewnątrz budynku. Napisy zostały zaprojektowane przez profesora Wiesława Gołucha. Neon to tak naprawdę odręczne, staranne pismo wykładowcy Akademii Sztuk Pięknych.

6. Kasy biletowe Dworca Głównego

Świetliste napisy nad kasami biletowymi dworca PKP powstały najprawdopodobniej w latach 50, XX wieku. Doktor inżynier Bogusław Molecki twierdził, że użyto w nich czcionki neonowej jeszcze sprzed wojny. Neony w nad kasami biletowymi były bliźniacze w obu częściach dworca.

Autor projektu jest nieznany, jednak wiemy, że neony wyprodukowała Rzemieślnicza Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu „Przełęcz” z Zakopanego.

Kultowe neonowe napisy wciąż rozświetlają kasy przy ulicy Piłsudskiego 105 we Wrocławiu.

Muzeum neonów we Wrocławiu

Wiele wrocławskich neonów niestety nie przetrwało próby czasu, firmy rezygnowały z tego rodzaju reklamy mając do wyboru billboardy, city lighty i innego rodzaju promocję outdoorową.

Wiele z neonów niszczało na wysypiskach, w starych magazynach lub na zapomnianych podwórkach. Znalazł się jednak we Wrocławiu ktoś, kto z miłości do neonów postanowił dać im drugie życie –  Tadeusz Kosmalski, pierwszy neon przeznaczony na złom kupił w 2005 roku, był to szyld cukierni z ulicy Nowowiejskiej. Ciężką pracą zbudował coś, czym nasze miasto może się bez krępacji przechwalać –  swoistą dzielnicę neonów. 

7. Ruska 46

Neon Side –  bo tak oficjalnie nazywamy ten świetlny zakątek – to również nazwa fundacji, która zajmuje się  ratowaniem starych neonów. Znajduje się jak w tytule widać na ulicy Ruskiej 46 we Wrocławiu, rzut beretem od miejskiego rynku. Dzięki pracy Tomasza Kosmalskiego i innych miłośników świecących szyldów udało się uratować 100 neonów z Wrocławia i okolic.

Ruska 46 skupia artystów, rzemieślników i ciekawskich z każdego zakątka miasta, o wielu narodowościach i pasjach. Dzielnica neonów ma ok. 7 tys. metrów kwadratowych. Funkcjonuje tu 40 różnych organizacji i pracowni artystycznych, oprócz tego jest tu też klub Surowiec i Klubokawiarnia Recepcja.

Wrocławskie neony – najlepiej oglądać nocą.

Neony pod pieczą Neon Side rozkwitły, zostały odrestaurowane i uruchomione na nowo, wyjeżdżają w inne zakątki Polski. Neony z Ruskiej wystąpiły w nagrodzonej Oscarem „Idzie”, czy w filmie Pawła Pawlikowskiego –  tam wykorzystano neon Modny Strój. To tutaj właśnie znajdują się słynne neony Wrocław Główny, Kino Warszawa, Hermes czy Grand Hotel.

Neony na Ruskiej można podziwiać codziennie, jednak my zdecydowanie zalecamy udać się tam wieczorem. Pod nocnym niebem dopiero dzieje się tam świetlna magia.