Jak leczyliśmy otyłość w 2023 roku? GLP-1 i kompleksowe terapie najgłośniejszymi trendami

Od 1975 roku odnotowano ponad trzykrotny wzrost liczby osób cierpiących na chorobę otyłościową na świecie. W 2023 roku zaczęto mówić o konieczności wdrożenia kompleksowej terapii dla osób z nadwagą i otyłością, obejmującą zmianę nawyków, leczenie farmakologiczne oraz wsparcie psychologiczne.

Jakie trendy eksperci zaobserwowali w 2023 roku i jak zapowiada się 2024 rok?

Analogi GLP-1 to leki inkretynowe stosowane najczęściej w leczeniu cukrzycy typu 2, choć w 2023 zrobiło się o nich głośno w kontekście leczenia choroby otyłościowej. W Polsce pacjentom z chorobą otyłościową najczęściej przepisywana jest Saxenda, a w uzasadnionych przypadkach zdrowotnych – Ozempic. W 2023 roku pojawiło się wiele badań określających skuteczność analogów GLP-1 w leczeniu choroby otyłościowej, m.in. to przeprowadzone przez Truveta Research porównujące skuteczność semaglutydu (Ozempic) i tirzepatydu (Mounjaro) na próbie 18 tys. pacjentów. Stosowanie tirzepatydu przez okres roku pozwoliło na utratę ok. 15 proc. masy ciała pacjenta, a semaglutydu – ok. 10 proc.

Analogi GLP-1 pierwotnie przeznaczone dla cukrzyków są coraz częściej wykorzystywane w leczeniu innych schorzeń, takich jak otyłość. W USA całkowita liczba dostawców przepisujących GLP-1 wzrosła o 228 proc. od lipca 2020 roku do maja 2023.

Szacuje się, że sprzedaż Wegovy, leku na otyłość produkowanego przez Novo Nordisk, wzrośnie z prognozowanych na 2023 4,2 mld dolarów do 7,3 mld dolarów w nadchodzącym roku. Przychód ze sprzedaży Ozempicu ma z kolei wynieść ponad 16 mld dolarów w 2024 roku. Do 2030 roku wartość sprzedaży leków na otyłość produkowanych przez Novo Nordisk osiągnie 80 mld dolarów.

– Przewidujemy, że popularność GLP-1 wśród pacjentów chorujących na otyłość wzrośnie w 2024 roku, zwłaszcza, że na rynku pojawił się nowy, jeszcze skuteczniejszy lek na odchudzanie: Zepbound, który został już zatwierdzony przez amerykańskie i brytyjskie koncerny farmaceutyczne. Według szacunków, pozwoli on na utratę ok. 20 proc. masy ciała w ciągu roku. Jest to porównywalny efekt do tego, który dają operacje bariatryczne – komentuje Paweł Seweryn, współzałożyciel Holi Health. 

Wdrożenie farmakoterapii ułatwia zmianę nawyków. Według danych Northzone, zdecydowana większość osób dostrzegając pozytywne skutki leczenia farmakologicznego, czuje się zmotywowana, by na stałe zmienić swoje przyzwyczajenia i równolegle zaczyna się zdrowiej odżywiać oraz regularnie ćwiczyć. Pozwala to na utrzymanie efektów uzyskanych dzięki lekom.

W 2023 roku naukowcy chętnie zajmowali się tematem kompleksowego podejścia do leczenia choroby otyłościowej z włączeniem analogów GLP-1. Według niedawno opublikowanych wyników badań, stosowanie analogów GLP-1 u pacjentów z cukrzycą typu 2 zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu jelita grubego. Inne badania wskazują, że semaglutyd redukuje ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych u dorosłych o 20 proc. Z pewnością rok 2024 przyniesie nam jeszcze więcej informacji o skuteczności i bezpieczeństwie stosowania analogów GLP-1 zarówno u pacjentów z cukrzycą typu 2, jak i u pacjentów z chorobą otyłościową.

Rozwój medycyny idzie w parze z rozwojem technologii. Na rynku pojawia się coraz więcej podmiotów z sektora high-tech – start-upów, które wprowadzają nowoczesne rozwiązania do programów leczenia otyłości. Powszechne stają się konsultacje online i możliwość terapii bez wychodzenia z domu, co umożliwia podjęcie leczenia również osobom zmagającym się ze wstydem czy problemami psychologicznymi.

Te ostatnie także coraz częściej pojawiają się w kontekście choroby otyłościowej. Jan Kundziołka z Holi Health przekonuje, że otyłość jest chorobą o charakterze przewlekłym i ma tendencję do nawrotów nawet po farmakoterapii czy operacji bariatrycznej, dlatego wsparcie psychologiczne stanowi niezwykle ważny element współpracy z pacjentem.

– Podczas terapii psychologicznej osoby chorujące na otyłość wypracowują mechanizmy, które pomagają im w podtrzymaniu efektu innych interwencji oraz podwyższają obniżony dobrostan psychiczny – komentuje Kundziołka. – Szacujemy, że 1/3 do 1/2 pacjentów mogłaby skorzystać na takiej współpracy, niestety większość z nich się na nią nie decyduje. Poza pobudkami ekonomicznymi wiodące jest przekonanie o tym, że otyłość stanowi problem związany bardziej z kwestiami biologicznymi niż psychicznymi. Zdrowie psychiczne oraz terapia psychologiczna stanowią niestety nadal dla wielu osób tematy tabu. Osoby zmagające się z problemami psychicznymi odczuwają często wstyd oraz niepewność – dodaje.

Przyczyny otyłości są złożone, dlatego jej leczenie również wymaga kompleksowego podejścia. Dostrzegają to specjaliści, centra leczenia otyłości, a nawet Ministerstwo Zdrowia, które w 2021 roku wdrożyło KOS-BAR, program pilotażowy kompleksowej opieki medycznej nad pacjentami chorymi na otyłość olbrzymią leczoną chirurgicznie. KOS-BAR kierowany jest do osób powyżej 18. roku życia, u których wskaźnik masy ciała BMI przekracza 40 kg/m2 oraz osób z BMI w przedziale 35-40 kg/m2. Pacjentami zakwalifikowanymi do programu opiekuje się zespół lekarzy specjalistów, a także psycholog, dietetyk i fizjoterapeuta. KOS-BAR obejmuje również leczenie zabiegowe, czyli operację bariatryczną. Pilotaż programu leczenia otyłości olbrzymiej zostanie wydłużony do końca 2024 roku.

W listopadzie 2023 roku Ministerstwo Zdrowia przedstawiło projekt rozporządzenia dot. nowego programu pilotażowego KOS-BMI 30 PLUS dla pacjentów, u których wskaźnik masy ciała BMI wynosi 30 lub więcej.

Kompleksowe podejście do leczenia otyłości oferuje również wiele podmiotów medycznych, m.in. Holi Health, pierwsza w Polsce klinika leczenia otyłości online.

– W leczeniu choroby otyłościowej najważniejsze jest znalezienie jej przyczyny. Nie jest to łatwe zadanie, ale niezbędne dla skuteczności leczenia. Wymaga współpracy różnych specjalistów i samego pacjenta – komentuje Zuzanna Przekop z Holi Health. – Kluczowe jest zapewnienie pacjentom kompleksowego programu leczenia otyłości, obejmującego wsparcie lekarza, dietetyka oraz, w razie potrzeby, psychologa. Zamiast gotowych jadłospisów, proponujemy metodę bazującą na celach, skutkującą stałą zmianą nawyków. Wielu naszych pacjentów (90 proc.) łączy ją z farmakoterapią, która pozwala osiągać szybsze i trwalsze efekty – dodaje Zuzanna Przekop.

W 2023 roku głośno zrobiło się także o zdrowiu metabolicznym. Jest to nowy termin, którym określa się stan metabolizmu człowieka, czyli to, jak skutecznie organizm przetwarza i wykorzystuje energię. Zdrowie metaboliczne można ocenić przy pomocy pięciu kluczowych czynników: stężenia cukru we krwi, obwodu talii, ciśnienia tętniczego, stężenia cholesterolu oraz triglicerydów. Eksperci są zgodni co do tego, że w 2024 roku zdrowie metaboliczne zajmie kluczowe miejsce w dyskursie na temat choroby otyłościowej.

W 2024 roku popularność GLP-1 będzie nadal rosnąć dzięki udowodnionej skuteczności leków oraz coraz większej liczbie – i dostępności – leków na otyłość. Przewidywana jest również dalsza digitalizacja branży – w ostatnich latach na rynku pojawiły się nowe podmioty oferujące terapię dla osób cierpiących na chorobę otyłościową online. Istniejące kliniki z kolei rozszerzyły swoją działalność chociażby o możliwość odbycia konsultacji ze specjalistą przez internet. Ze względu na postępującą transformację cyfrową, ten trend utrzyma się w 2024.