Powiat Wrocławski. Inwestycje z myślą o rozwoju

Z Romanem Potockim, Starostą Powiatu Wrocławskiego rozmawia Maciej Wełyczko.

Rozmawiamy po Pana powrocie z Kongresu Samorządowego w Mikołajkach, na którym spotkali się samorządowcy z całej Polski – jakie wnioski płyną z tego wydarzenia? I w jakich nastrojach są dziś liderzy samorządów – dużych i małych?

Kongres Europejski to zawsze duże wydarzenie, w którym uczestniczy parę tysięcy samorządowców, przedstawicieli rządu, biznesu i mediów. Jest tam wiele paneli, w zależności od tego, kto reprezentuje daną jednostkę samorządu terytorialnego, wybiera odpowiednie panele dla siebie. Zostałem zaproszony przez autorów tego wydarzenia jako panelista. 

Uczestniczyłem w panelu, który dotyczył m. in. finansów publicznych samorządów. W panelu tym, oprócz powiatów, były reprezentowane inne jednostki, czyli: gmina wiejska, miejsko – wiejska oraz miejska. W tych czterech sektorach rozmawialiśmy m. in. o tym, co w tej chwili dzieje się z podatkiem od osób fizycznych, osób prawnych, PIT-ach, CIT-ach. Panel poprzedziła prelekcja doktora z Uniwersytetu Ekonomicznego, który mówił m. in. o tym, jaki wpływ będzie miała przyszłość finansowania PIT-ów i CIT-ów w samorządach. Jest to bardzo ważny temat. Niezwykle interesujące okazało się przedstawienie wyników badania przeprowadzonego w oparciu o sześć województw, w którym udział wzięło również województwo Dolnośląskie. Badanie ukazywało jak w dalszej perspektywie będzie wyglądała gospodarka z uwzględnieniem rozwiązań Polskiego Ładu.

W tym roku nie przyznano tradycyjnych już nagród dla samorządów, których Powiat Wrocławski był wielokrotnym laureatem. Dlaczego?

Nagrody prawdopodobnie zostaną przyznane za pół roku. Jadąc na Forum liczyłem na to, że zostanie ogłoszony tzw. Ranking Samorządów w Polsce. Przez ostatnie 3 lata Powiat Wrocławski zdobywał nagrody właśnie w tym plebiscycie Ranking Samorządów obejmuje wszystkie gminy, miasta i miasta na prawach powiatu w Polsce z wyjątkiem miasta stołecznego Warszawy. Na koniec lutego każdy samorząd składa sprawozdanie finansowe do Regionalnej Izby Obrachunkowej, organu, który kontroluje samorządy pod względem finansowym. Następnie, w oparciu o sprawozdania, badana jest zdolność samorządów –dodam, że wyliczenia, które wykonuje Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu (wcześniej zajmował się tym UW w Krakowie) odnoszą się do wielu przyjętych wartości, które później liczone są w taki sam sposób dla każdej jednostki samorządowej.

Jedna z tych wartości mówi o wielkości środków wydawanych na inwestycje, inna określa wartość budżetu powiatu w stosunku do środków rozdysponowanych na bieżące funkcjonowanie urzędu Przez 3 ostatnie lata Powiat Wrocławski znajdował się na pierwszym miejscu tego rankingu – liczę, że po raz 4 zdobędziemy to trofeum. Ranking zostanie ogłoszony jednak dopiero we wrześniu.

Powiat Wrocławski jest beneficjentem Polskiego Ładu – jakie to kwoty?

Powiat wrocławski dostał w sumie około 124 miliony z Polskiego Ładu, z czego blisko 121 miliony to środki przeznaczone na budowę infrastruktury drogowej, 3 miliony – to dwa projekty społeczne, które będziemy realizować w Krzyżowicach (Gmina Kobierzyce), gdzie powstanie ośrodek dla dzieci z niepełnosprawnościami (w tej chwili znajduje się w Wierzbicach). Planujemy również budowę ośrodku dla seniorów, podobnego do tego w Kątach Wrocławskich. Tym razem zamierzamy zlokalizować go z drugiej strony powiatu na terenie gminy Siechnice, z przeznaczeniem głównie dla mieszkańców gmin Czernica, Długołęka i Siechnice, aby ci mieszkańcy mieli ułatwiony dostęp do tego typu infrastruktury.

To ważny element naszej strategii –jako Powiat Wrocławski staramy się aktywizować seniorów do wyjścia z domów, aby nie siedzieli w samotności, przykładem takiego działania może być m.in. Powiatowe Centrum Usług Społecznych w Kątach Wrocławskich, w którym prowadzone są zajęcia dla seniorów.

Proszę przybliżyć plany dotyczące planowanego ośrodka w Krzyżowicach. W którym miejscu powstanie ten obiekt?

Obiekt powstanie w Krzyżowicach na terenie Powiatowego Zespołu Szkół Nr 1, będącego jednostką organizacyjną Powiatu Wrocławskiego. Docelowo w tym miejscu znajdą się dzieci, które obecnie przebywają w Zespole Szkół Specjalnych w Wierzbicach. Budynek, w którym aktualnie znajduje się szkoła jest własnością sióstr zakonnych. W związku z tym, że siostry mają coraz więcej dzieci, już od kilku lat trwają rozmowy z dyrekcją ośrodka o potrzebie rozbudowy budynku lub znalezienia nowej lokalizacji, Dwa lata trwały rozmowy w sprawie gruntu z KOWR-em w Warszawie (Krajowym Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego – red.), gdyż po przeciwnej stronie, na ul. Polnej w Wierzbicach była działka, która należy do KOWR.

Kilka lat temu została ona przekazana fundacji, która planowała budowę podobnego obiektu, jednak inwestycja nie doszła do skutku. Do dziś nie zapadła decyzja w sprawie przekazania tej działki, a z uwagi na przepełnienie ośrodka nie możemy już dłużej czekać. Projekty zgłaszane do Polskiego Ładu obostrzone są ponadto terminami, mamy określony czas, aby zrealizować projekt. W związku z tym podjęliśmy decyzję o znalezieniu innego gruntu, okazało się, że mamy odpowiedni teren przy szkole w Krzyżowicach, koncepcja jest gotowa, w związku z tym zapadła decyzja o lokalizacji nowoczesnego budynku bez barier architektonicznych właśnie w Krzyżowicach. Dodatkowa rzecz, jaką chcemy zrobić przy szkole, to sala gimnastyczna – dziś jest tam tylko mała salka, która nie spełnia obecnych standardów. Z tej pełnowymiarowej sali będzie korzystała zarówno młodzież ze szkoły specjalnej, jak i ta z PZS nr 1 w Krzyżowicach. Ponadto przy obiekcie zaplanowana jest budowa mniejszych salek do rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych.

Gdzie powstanie Powiatowe Centrum Usług Społecznych w północnej części Powiatu Wrocławskiego?

Prowadziliśmy rozmowy z dwoma gminami: Czernicą i Siechnicami. Kiedy wysłaliśmy prośbę o wskazanie potencjalnych działek, okazało się, że propozycja Gminy Siechnice jest bardziej trafionym rozwiązaniem. Na ostatnim posiedzeniu Sesji Rady Powiatu, Rada podjęła uchwałę o lokalizacji Centrum w Siechnicach i najprawdopodobniej tam wybudowane zostanie Powiatowe Centrum Usług Społecznych.

Jak wygląda dziś sytuacja finansowa Powiatu Wrocławskiego?

Jeśli miałbym się odnieść do budżetu, to sytuacja finansowa Powiatu Wrocławskiego jest dobra. To również zasługa dużej skuteczności w pozyskiwaniu środków zewnętrznych  m.in. z programu Polski Ład czy Funduszu Dróg Samorządowych, ale też innych możliwości dofinansowania. Dzięki tego typu działaniom możemy rozdysponować mniej środków własnych i tym samym mamy możliwość więcej środków przeznaczyć np. na oświatę, do której znacznie dopłacamy.

Jak w praktyce wygląda przygotowanie budżetu Powiatu?

Budżet w swojej konstrukcji obejmuje dochody i wydatki. Jednostki organizacyjne, wydziały merytoryczne oraz samodzielne stanowiska w terminie do 30 września, a wydział nadzorujący jednostki oświatowe do 7 października składają propozycje, wnioski oraz planowane ewentualnie do poniesienia kwoty wydatków. Następnie Zarząd przeprowadza analizę i weryfikację przedstawionych wniosków oraz dokonuje według ustalonych priorytetów wyboru obszarów i zadań przeznaczonych do realizacji w danym roku budżetowym. Oczywiście, aby określić stronę wydatkową niezbędne są elementy ustalania źródeł dochodów i ujęcia ich w planie finansowym. Powszechnie znanym faktem jest, iż część dochodowa budżetu  w dużej mierze wynika z decyzji Ministra Finansów, jest to ok 86% dochodów bieżących (PIT, CIT, subwencja, dochody z tytułu wykonywania przez Powiat zadań zleconych) – Powiat  zatem ma znikomy wpływ na wielkość dochodów. Kolejnym znaczącym elementem są środki zewnętrzne, m.in. z Funduszu Dróg Samorządowych, Polski Ład, których wysokość uzależniona jest wprost od aktywności Powiatu. W sumie z Polskiego Ładu otrzymaliśmy promesy na kwotę około 124 mln złotych. Należy podkreślić, iż środki te stanowią element budżetu zarówno po stronie dochodowej, jak i wydatkowej i obejmują finansowanie konkretnie zaplanowanych zadań. Dodatkowym elementem zasilającym budżet są wpływy ze sprzedaży mienia.

Przygotowany przez Zarząd Powiatu Wrocławskiego projekt budżetu przesyłany jest do Biura Rady Powiatu oraz do Regionalnej Izby Obrachunkowej w ustawowym terminie do 15 listopada. Wówczas zgodnie z procedurą rozpoczyna się praca poszczególnych komisji merytorycznych, które to po przeprowadzeniu analizy wydają opinię na temat przedstawionego projektu. Budżet na rok 2023 został przyjęty przez Radę Powiatu w dniu 14 grudnia 2022 r., łączna kwota dochodów to kwota około 200 mln zł i wydatków ponad 240 mln zł.

Stoi Pan na czele powiatu, który rozwija się w niesamowitym tempie, również pod względem demograficznym. Ilu mieszkańców liczy dziś Powiat Wrocławski? I z jaką dokładnością da się wskazać tę liczbę?

Przyrównując statystyki z kilku ostatnich lat, Powiat Wrocławski był na poziomie około stu dwudziestu tysięcy mieszkańców. Dziś, w zależności od tego, na jaką statystykę spojrzymy, ta liczebność kształtuje się różnie. Oficjalne źródła Głównego Urzędu Statystycznego podają, że w 2022 r. w powiecie wrocławskim było ponad 181 tys. mieszkańców. Jednak w grudniu 2021 roku Rada Powiatu Wrocławskiego przyjmowała Strategię Rozwoju Powiatu Wrocławskiego i przedstawiciele różnych środowisk, którzy ją aktualizowali, określali, na podstawie danych z gmin (był to koniec 2021 r.), że ówcześnie rzeczywista liczba mieszkańców powiatu wrocławskiego liczyła około 240 tys. mieszkańców. Myślę, że dziś ta liczba może oscylować w granicy 260 tys. lub więcej. Widać to po wciąż dużej ilości wydawanych pozwoleń na budowę czy tablic rejestracyjnych pojazdów.

Podkreślam często w różnych panelach, że na terenie powiatu wrocławskiego mamy kilka miejscowości, które mogłyby swoim zasięgiem objąć kilka gmin – np. w Kiełczowie mieszka około 10 – 11 tys. mieszkańców, tak samo w Smolcu. Na terenie Polski natomiast mamy wiele gmin, które mają zaledwie po 3 – 4 tys. mieszkańców. O liczebności mieszkańców świadczy również obłożenie dobowe dróg powiatowych, których mamy ok 560 km. Na przykład obłożenie dobowe drogi w Smolcu, Kiełczowie czy na drodze Wrocław – Nadolice – Chrząstawa, jest większe niż na niejednej drodze wojewódzkiej czy krajowej. W tych rejonach jesteśmy “sypialnią” Wrocławia. Ludzie rano jadą do pracy, po 15 wracają z pracy. Musimy więc ukierunkować nasze działania na bieżące utrzymanie dróg, remonty i adekwatnie do potrzeb planować inwestycyjne.

Rozmawiamy w pachnącym nowością nowym skrzydle gmachu Urzędu Powiatu Wrocławskiego. Jak inwestycja wpłynęła na jakość obsługi mieszkańców?

Staram się na bieżąco śledzić komentarze na Facebooku Powiatu Wrocławskiego dotyczące oceny pracy urzędu. Ostatnio natknąłem się na temat dotyczący funkcjonowania Wydziału Komunikacji. Byłem podbudowany i zadowolony, bo wiele odpowiedzi sugerowało, że sytuacja diametralnie się polepszyła, nie ma kolejek, a petenci są obsługiwani na bieżąco. Jest to zasługą organizacji ale również nowoczesnego systemu kolejkowego. Tę sytuację poprawił też fakt, że w ubiegłym roku otworzone zostały 3 zamiejscowe punkty komunikacji, do których przyjść może każdy mieszkaniec powiatu – bez względu na to w jakiej gminie mieszka. Dzięki reorganizacji urzędu i zwiększeniu powierzchni budynku, udało się wygospodarować również większe przestrzenie dla Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz pozostałych wydziałów starostwa, w tym m.in. poprawił się komfort pracy w Wydziale Architektury i Budownictwa, których obsługuję bardzo dużą ilość wniosków m.in. o pozwolenie na budowę.

Skoro jesteśmy przy pozwoleniach na budowę – wyjaśnijmy, za jaką część tej procedury odpowiada Powiat a za jaką gminy?

Rzeczywiście, przepisy często wydają się być zawiłe, jednak w praktyce procedura nie jest tak skomplikowana. Pracownicy Wydziału Architektury i Budownictwa nie mogą nie wydać pozwolenia na budowę w momencie jeśli wniosek jest kompletny i zgodny ze wszystkimi wytycznymi, głównie mam tu na myśli chociażby warunki pozwolenia na budowę określane przez gminy. W Starostwie projekt jest sprawdzany pod względem formalnym i zgodnymi z przepisami prawa. Jest to analogiczny przypadek do wydania prawa jazdy, w momencie jeśli osoba zdała egzamin, nie ma przeciwskazań lekarza, posiada wszystkie potrzebne dokumenty, dopełniła wszystkich formalności, nie można nie wydać dokumentu potwierdzającego uprawnienia. Nieruchomości mogą zostać usytuowane tylko w miejscach, w których zezwala na to miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, którego zapisy leżą w gestii gmin. Ktoś, kto ubiega się o pozwolenia na budowę – musi mieć warunki zabudowy. Jeśli warunki są spełnione i projekt jest zrobiony prawidłowo i wpłynie do nas wniosek, jest on weryfikowany i na tej podstawie wydawane jest pozwolenie na budowę. Nigdy nie dzieje się to inaczej. Mamy dużą dynamikę wydawania pozwoleń na budowę. Tak samo jak praw jazdy, zmian tablic rejestracyjnych, wymiany dowodów rejestracyjnych. W zakresie działalności powiatów jest też obsługa zatrzymanych praw jazdy. I w tej kwestii często odbywają się kontrole, które weryfikują czy przypadkiem urząd, pracownik nie wydał komuś prawa jazdy, które zostało zatrzymane. Mam zaufanie do pracowników. Przy takiej liczbie załatwianych codziennie spraw nie jestem w stanie wszystkiego przeczytać i zweryfikować osobiście. Kiedy do starosty przychodzi ważny dokument, do podpisu, a jest do dokument finansowy – pierwsza zasada to podpis pani Skarbnik, potem podpis pracownika, który to przygotował, podpis dyrektora danego wydziału, dopiero potem dokument jest podpisywany przeze mnie. To duża ostrożność, ale konieczna przy wielu decyzjach, jakie wydaję.

Powiaty są organami prowadzącymi dla szkół średnich. Jak wygląda polityka oświatowa Powiatu Wrocławskiego? Na ile subwencja oświatowa pokrywa koszty? Jakich inwestycji oświatowych możemy się spodziewać w najbliższych miesiącach i latach?

Na terenie Powiatu posiadamy dwie szkoły średnie Powiatowy Zespół Szkół Nr 3 w Sobótce i Powiatowy Zespół Szkół Nr 1 w Krzyżowicach. Ale zakres odpowiedzialności Powiatu Wrocławskiego w zakresie edukacji jest szerszy. W Kątach Wrocławskich funkcjonuje ośrodek dla dzieci z niepełnosprawnościami, w zeszłym roku wybudowaliśmy tam salki do rehabilitacji i salę gimnastyczną. Prowadzimy wspomnianą już placówkę w Wierzbicach, a także Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Sobótce – zamknięty ośrodek dla dziewcząt, w którym uczą się młodzi ludzie przed 18 rokiem życia, którzy potrzebują szczególnego wsparcia. Jestem częstym gościem ośrodka i mam zaszczyt podziwiać jak zdolną mamy tam młodzież. Dziewczyny z sercem śpiewają, recytują wiersze. W wierszach często pokazują swoje trudne przeżycia i emocje. Prowadzenie takiego ośrodka to duże wyzwanie dla kadry. Zdarzają się np. próby ucieczek. Ale przychodzi również wiele listów z podziękowaniami od byłych wychowanek, którym pobyt w ośrodku pozwolił wrócić do normalnego życia, pomógł w znalezieniu pracy, ukończeniu studiów, założeniu rodziny.

Jeśli chodzi o inwestycje – do 7. edycji Polskiego Ładu planujemy złożyć 3 wnioski – m. in. na remont spichlerza, który znajduje się w obrębie szkoły w Krzyżowicach na wjeździe do kompleksu, jest to obiekt zabytkowy, więc prace przy jego renowacji nie będą tanie. Wcześniej udało nam się wyremontować szkołę i internat. Składamy wniosek na milion złotych. W ramach drugiego projektu, chcemy zadbać o infrastrukturę – brakuje nam ścieżek, alejek, a konserwator ma swoje wymagania. Oprócz tego, różnego rodzaju inwestycje są robione na bieżąco – takie jak np. zmiana systemów grzewczych.  Do subwencji oświatowej musimy dopłacić – dziś samorządy dopłacają nawet do 50, 60%. Podwyżki płac nauczycieli powinny nastąpić od 1 marca, w tym momencie musimy już do nich dopłacić około 1,5 mln złotych. W trakcie roku wychodzą także dodatkowe zadania inwestycyjne, należy mieć przygotowane odpowiednie rezerwy. W ubiegłym roku podczas organizacji przetargu, zakładając pewną kwotę okazało się, że kwota z ofert była zawsze o 10, 20, 30 % większa, powodem były galopujące ceny spowodowane inflacją. Dziś przetargi zaczynają być coraz bardziej przewidywalne. Jeśli chodzi o Polski Ład – w wielu przypadkach dostajemy 98% dotacji, a jedynie 2 % to nasz wkład własny.

Jak już Pan wspomniał, do Powiatu Wrocławskiego należy ogromna sieć dróg, często o kluczowym znaczeniu dla jakości życia mieszkańców. Na jakie inwestycje drogowe możemy liczyć?

Na początku tej kadencji spotkałem się z radnymi powiatowymi i zaproponowałem im wspólne określenie inwestycji drogowych, które chcieliby zrealizować w okresie tych 5 lat. Radni, wybierani w wyborach powszechnych, znają potrzeby mieszkańców – stanowią wyraz ich woli w Radzie Powiatu. Wspólnie udało się wytypować listę zadań, które są istotne z punktu widzenia stanu infrastruktury drogowej jak i stałych potrzeb w zakresie zwiększenia poprawy bezpieczeństwa użytkowników ruchu drogowego, którymi w głównej mierze są właśnie mieszkańcy Powiatu Wrocławskiego.

Stan realizacji tych zadań na bieżąco konsultuję z naszymi służbami drogowymi – w postaci funkcjonującego w starostwie Wydziału Dróg i Transportu wraz z dwoma obwodami drogowymi w Sulimowie i Mirosławicach. Zapotrzebowanie finansowe na wskazane wcześniej inwestycje określiliśmy na kwotę oscylująco wokół 200 milionów złotych. Na dzień dzisiejszy ich wykonanie kształtuje się na wysokim poziomie, co przy ograniczonych możliwościach finansowych należy uznać za spory sukces. Potrzeby zawsze są większe niż możliwości, ale skuteczność Powiatu Wrocławskiego w poprawie stanu infrastruktury drogowej doceniana jest nie tylko przez naszych mieszkańców, ale również w wielu prestiżowych rankingach.

Realizacja zadań w zakresie budowy nowej infrastruktury dla pieszych – w postaci ciągów pieszych czy ścieżek pieszo-rowerowych – możliwa jest dzięki skutecznej i intensywnej współpracy z naszymi gminami, skupionej w formie funkcjonującego już od kilku lat programu „Bezpieczna droga”. Dzięki temu ujednoliciliśmy zasady współpracy, określając również w każdym roku budżetowym konkretne środki finansowe na realizację tego programu. Z drugiej strony pozyskujemy również dodatkowe środki skutecznie aplikując o dofinansowanie z takich źródeł jak choćby Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg czy w ramach Polskiego Ładu. W ubiegłym roku w ramach środków z RFRD wykonaliśmy przebudowy dróg w Godzieszowej (gmina Długołęka) i Wilczkowie (gmina Żórawina). Dzięki środkom z Rządowego Funduszu Polski Ład dofinansowane są realizowane w terenie zadania w Karwianach-Komorowicach (gm. Żórawina) i  Radomierzycach (gm. Siechnice) a w kolejnych latach będą również realizowane takie inwestycje jak budowa odcinka obwodnicy Łoziny (gm. Długołęka), rozbudowa skrzyżowania z drogą krajową 35 na wysokości Tyńca Małego (gm. Kobierzyce) czy budowa nowej drogi w rejonie miejscowości Małuszów i Pietrzykowice (gm. Kobierzyce i Kąty Wrocławskie), prowadzącej do podstrefy ekonomicznej Wrocław-Kobierzyce TSSE EURO-PARK. Na to ostatnie zadanie uzyskaliśmy rekordowe w historii Powiatu Wrocławskiego dofinansowanie na poziomie 75 mln złotych. Łącznie na zadania, które będą dofinansowane w ramach Polskiego Ładu pozyskaliśmy prawie 121 mln złotych. To ogromny sukces naszego powiatu.

Chciałbym również podkreślić, że pewnego rodzaju znakiem charakterystycznym Powiatu Wrocławskiego są corocznie realizowane tak zwane „nakładki”, obejmujące w skrócie wymianę górnej warstwy nawierzchni drogi. W tej technologii zmodernizowaliśmy w ostatnich latach wiele kilometrów dróg powiatowych. Z uwagi na skuteczność tych działań, w każdym roku Zarząd Powiatu Wrocławskiego typuje kolejne odcinki dróg, na których wykonywane są modernizacje nawierzchni w formie nakładek.

Zarządzanie drogami nie obejmuje jednak wyłącznie samych nakładów inwestycyjnych – ale oznacza także przeznaczanie znacznych środków finansowych na bieżące remonty dróg, obiektów mostowych, utrzymanie w odpowiednim stanie technicznym naszej infrastruktury drogowej, oznakowania czy zieleni przydrożnej. Obecnie kończy się kolejny sezon zimowego utrzymania dróg, w ramach którego nasze służby drogowe pełniły dyżury w celu zapewnienia odpowiedniej przejezdności. W celu właściwego skoordynowania tych działań, drogi podzielone zostały na odpowiednie standardy, wynikające między innymi ze stopnia natężenia ruchu na danej drodze. W pierwszej kolejności utrzymywane są główne ciągi drogowe a następnie systematycznie kolejne odcinki naszych dróg.

Dziękuję za rozmowę.